Kış mevsimi; soğuk hava, kapalı ortamlar ve okul-kreş döneminin başlamasıyla beraber çocuklarda üst solunum yolu enfeksiyonlarının arttığı bir dönemdir. Ebeveynler bu dönemde “bağışıklığı nasıl güçlendirebilirim?” sorusunun cevabını ararken, sosyal medyada yer alan karışımlar, takviyeler veya bitkisel kürler çoğu zaman gerçeklikten uzak olabiliyor.
Batıgöz Balçova Cerrahi Tıp Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Fikret İşbilir, çocuklarda bağışıklığın tek bir takviyeyle değil, düzenli yaşam alışkanlıklarıyla desteklenebileceğini vurguluyor:
“Bağışıklık sistemi bir anda güçlenen bir yapı değildir; süreklilik ve düzen ister.”
Kış Aylarında Çocuklar Neden Sık Hastalanırlar?
Çocukların bağışıklık sistemi yetişkinlere göre gelişim aşamasındadır. Bu sebeple, özellikle sonbahar ve kış aylarında enfeksiyonlara daha açıktırlar.
Başlıca nedenleri:
- Kapalı ortamlar ve kalabalık sınıflar
- Azalan güneş ışığı
- Yetersiz uyku
- Enfeksiyonlarla doğal tanışma
“Çocukların sık enfeksiyon geçirmesi, bağışıklık sisteminin gelişme sürecinin bir parçası olabilir. Ancak uzun süren ateş, halsizlik ve iştahsızlık durumunda muayene gerekir.”
– Uzm. Dr. Fikret İşbilir
Bağışıklığın Başlangıç Noktası Bağırsak Sağlığıdır
Uzm. Dr. Fikret İşbilir, bağışıklık hücrelerinin büyük bir kısmının bağırsaklarda bulunduğunu belirterek, beslenmenin savunma mekanizmasındaki rolünün kilit olduğunu ifade ediyor.
Bağırsak Florası ve Probiyotikler
Bağırsakta yaşayan faydalı bakteriler, zararlı mikroorganizmalarla savaşan ilk cephedir. Bu floranın sağlıklı olması, bağışıklık tepkisinin gücünü doğrudan etkiler.
“Çocuk bağışıklığının yüzde 70’i bağırsaklarda yönetilir. Bu nedenle, günlük menüde doğal probiyotik kaynaklarına yer vermek önemlidir. Ev yapımı yoğurt, kefir gibi fermente gıdalar, bağırsak florasını güçlendirerek enfeksiyonlara karşı direnci artırır.”
Vitamin ve Mineraller
Bağışıklık hücrelerinin görevlerini yerine getirebilmesi için bazı mikro besinlere ihtiyacı vardır:
- D Vitamini: Soğuk algınlığı ve grip gibi üst solunum yolu enfeksiyonlarına karşı koruyucu kalkan görevi görür. Kış aylarında güneş ışınları yetersiz kaldığı için alanında uzman bir hekim kontrolünde D vitamini takviyesi kullanılabilir.
- C Vitamini ve Antioksidanlar: Vücuttaki serbest radikalleri temizleyerek hücre hasarını önler ve bağışıklık tepkisini destekler. Kivi, portakal, nar, brokoli gibi koyu yeşil sebzeler ve kırmızı-mor meyveler bu açıdan zengin kaynaklardır.
- Çinko: Bağışıklık hücrelerinin üretiminde ve işlevinde doğrudan rol oynar. Kırmızı et, baklagiller ve kabak çekirdeği iyi birer çinko kaynağıdır.
Şekerin Gizli Tehlikesi
İşlenmiş şeker ve hazır gıdaların aşırı tüketimi, bağışıklık hücrelerinin mikroplarla savaşma ihtimalini ortadan kaldırabilir. Şeker tüketimini sınırlamak, bağışıklık sistemine verilen en büyük destektir.
Kaliteli Uyku: Bağışıklık Sisteminin Kendini Yenilemesini Sağlar
Uykunun sadece dinlenmekten ibaret olmadığını vurgulayan Uzm. Dr. Fikret İşbilir, uykuyu “bağışıklık sisteminin tamir ve üretim zamanı” olarak tanımlıyor.
“Çocuklar uyurken, vücutları enfeksiyonla savaşan proteinleri üretebilir. Yeterli uyumayan bir çocuk, bu kritik savunma mekanizmasını tam kapasiteyle çalıştıramaz. Okul öncesi dönemde 10-13 saat, okul çağında ise 9-11 saat kesintisiz ve karanlık ortamda düzenli bir uyku rutini oluşturulmalıdır.”
Kapalı Ortamlarda Geçirilen Süre Azaltılabilir
Çocuğun fiziksel aktivite seviyesi ve bulunduğu ortamın kalitesi, virüs maruziyetini ve direncini etkiler.
- Açık Havada Olmak: Temiz hava ve hareket kan dolaşımını hızlandırarak bağışıklık hücrelerinin vücutta daha etkin dolaşımını sağlar.
- Havalandırma: Kapalı ve kalabalık sınıflar ile ev ortamları, virüslerin birikme alanlarıdır. Mekanları düzenli olarak havalandırmak, virüs yükünü azaltmanın en basit ve etkili yoludur.
- Stres Yönetimi: Kronik stres, kortizol seviyesini artırarak bağışıklık sistemini baskılar. Oyun, sanat ve kaliteli ebeveyn-çocuk zamanı, çocukların stresini yönetmesine yardımcı olur.
Temel Hijyen Kuralları ile Çocuklar Bilinçlendirilmeli
En güçlü bağışıklık sistemi dahi, sürekli ve yüksek dozda virüse maruz kaldığında zorlanır. Bu nedenle basit hijyen kuralları birer savunma mekanizmasıdır.
- Doğru El Yıkama: Ellerin, virüsleri vücuda taşıyan ana araç olduğu unutulmamalıdır. Çocuklara 20 saniyelik, bilekleri de içine alan doğru el yıkama tekniği öğretilmelidir.
- Aşı Takvimi: Grip aşısı da dahil olmak üzere, önerilen aşı takvimine uymak, öngörülebilir ve ciddi hastalıklara karşı en bilimsel koruma yöntemidir. Aşılar, bağışıklık sistemini mikrobu tanıma ve hızla yok etme konusunda eğitir.
Uzm. Dr. Fikret İşbilir, bağışıklık sistemini güçlendirmenin bir yaşam felsefesi olduğunu söylüyor,
” Tek bir takviye ile mucizeler beklemeyin. Çocuğunuza vereceğiniz en değerli bağışıklık takviyesi; düzenli beslenme, kaliteli uyku ve bol neşeli, aktif bir yaşamdır. Bu basit üçgeni doğru inşa ettiğinizde, kış enfeksiyonlarına karşı en sağlam kalkana sahip olacaktır.”
