Kişinin soluk alıp verdiğinin ve solunumunu güçlükle yürüttüğünün farkına varmasıdır.
Normal bir kişi dakikada 16 solunum yapar ve her solunumla 500 cc hava alıp, verir.
Sakin solunumla solunum kaslarının tükettiği enerji tüm enerjinin yüzde 5’inden az iken dispnede bu tüketim yüzde 25 ve daha fazlasına ulaşır.
Oldukça sık görülen bir belirti olan nefes darlığı, 3 organ sistemindeki ciddi sorunlara bağlı olabilir: Solunum, kalp damar ve kan sistemi.
Solunum sistemi ve/veya dolaşım sisteminin vücudun ihtiyacını karşılamada yetersiz kaldığı durumlarda nefes darlığı meydana gelir. Nefes darlığı birçok hastalıkta görülebilmekle beraber en sık akciğer ve kalp hastalıklarında ortaya çıkmaktadır.
Nefes darlığı akciğer kaynaklı veya akciğer dışı nedenlere bağlı olarak ikiye ayrılır.
Akciğer dışı nefes darlığı nedenleri: Kalp yetmezliği, kansızlık, reflü, üst solunum yolunda tıkanıklık, skolyoz gibi göğüs deformiteleri, böbrek hastalıklarında özellikle ürenin yüksek olması, tiroit hastalıklarından hipotiroidide, sinir sistemi hastalıkları, psikolojik nedenler olarak sıralanabilir.
Akciğer kaynaklı nefes darlığı nedenleri ise şunlar olabilir:
Astım: Aniden nefesin kesilmesi bir astım krizi yüzünden kaynaklanabilir. Bunun anlamı hava yollarının daralması, hırıltı ve öksürüğün artmasıdır.
Zatürre: Akciğer iltihabı öksürük ve nefes darlığına neden olabilir. Genellikle antibiyotik kullanılmasını gerektiren bir enfeksiyondan dolayı kaynaklanır.
KOAH: Sigara kullanımına bağlı gelişen KOAH’da (Kronik Tıkayıcı Akciğer Hastalığı) akciğerin yapısı bozulur, ilerleyici nefes darlığı oluşur. KOAH, amfizem ve kronik bronşit adı verilen iki klinik durumdan oluşur. Amfizem küçük hava yollarının kalıcı genişlemeleridir.
Akciğer kanseri: nefes darlığının en önemli nedenleri arasında yer alır.
Ani başlayan nefes darlığı sıklıkla kalp hastalığını düşündürür. Diğer yandan hem akciğer, hem de kalp hastalığı olanlarda nefes darlığına hangisinin daha çok sebep olduğunu ayırt etmek bazen oldukça güçleşebilir.
Yatar pozisyondayken gelişen nefes darlığı daha çok sol kalp yetersizliği veya mitral kapak hastalığı olan kişilerde görülür. Beraberinde sıklıkla öksürük de vardır. Gece yattıktan 2-3 saat sonra gelişen nefes darlığı, genellikle kalkıp oturularak düzelir.
Nefes darlığı şikayeti ani olarak başlamış ise mutlaka en yakın tıp merkezine başvurarak sebebini araştırmak önerilmektedir.
Tıbbi bir sorundan şüphelenilecek durumlardan bazıları şu şekildedir:
- Dinlenme halindeyken nefes darlığı
- Aktivite ve egzersiz sonrası nefesin kesilmesi
- Uzanırken görülen nefes darlığı
- Alerjen gibi çeşitli tetikleyicilerle ortaya çıkan nefes kesilmesi
- Göğüs ağrısının eşlik ettiği nefes darlığı
- Kol, çene ya da boyun ağrısıyla birlikte nefes alamama
- Ayak ve el bileklerinde şişmeyle birlikte nefes darlığı
- İştah kaybı, istem dışı kilo kaybı veya kilo alma ile birlikte nefes darlığı
- Alışılmadık halsizlik hissi ile birlikte nefesin kesilmesi
- Terleme ile birlikte nefes darlığı
- Ateş ile birlikte nefes darlığı
- Nefes alırken ıslık veya hırıltı benzeri seslerin olması ve nefes darlığı
- Nefes darlığı şikayetinin yanı sıra inatçı öksürük
- Sersemlik, bayılma hissi ile birlikte nefes darlığı
Özet: Bu günlerde dünyanın başına bela olan Covid-19’un en önemli belirtilerinden biride nefes darlığı ateş ve de akciğer tutulumu. İlerde sağlıklı günlerimiz için bugünlerde karantina kurallarına dikkat edelim.
iletişim ; op.dr.meliherol@hotmail.com
