Nöroloji-Beyin, Sinir Sağlığı

Çocuklar geceleri neden altını ıslatır?

Çocuklar geceleri neden altını ıslatır?
Çocuklar geceleri neden altını ıslatır?

Tıp dilinde ‘enurezis’, halk dilinde ise ‘yatak ıslatma’ veya ‘alt ıslatma’ olarak bilinen sağlık probleminin tıbbi bir sorun mu yoksa psikolojik kaynaklı mı olduğunu tespit etmek gerekir. Hem çocuk hem de evebeynler için zor olan bu süreçte ailenin yaklaşım şekli hastalığın sürecini belirleyen faktörler arasında yer alıyor.

Enuresis nedir?

Çocuklar mesane kaslarının kontrolünü 2-3 yaşlarına geldiğinde kazanır. Gündüz genellikle 2 yaş civarında, gece ise 4-5 yaşları arasında alt ıslatma sorunu ortadan kalkar. Eğer çocuklar 5 yaşını geçmesine rağmen bedeninde fiziksel bir anormallik olmadığı halde uykusunda istemsizce idrar kaçırmaya devam ediyorsa alt ıslatma sorunundan söz edilebilir. Çocuklarda alt ıslatma sorunu % 80 gece (enuresis nocturna), %5’ i ise gündüz ( enuresis diurna) görülmektedir. Alt ıslatma erkek çocuklarda kız çocuklara oranla daha fazla gözlemlenir.

Altını Islatmanın birden fazla nedeni olabilmektedir

Ebeveynler çocuklarının tuvalet ihtiyaçlarını kendi kendilerine çözmelerini beklerler. Bilinmesi gereken küçük yaştaki bir çocuğun tüm kas sistemi işleve hazır görünse de çocuğun sinir- kas kontrolü yavaş gelişebilir. Buna tıp dilinde primer enuresis adı verilir. Sinir ve kas kontrolünün yavaş gelişmesinden kaynaklanan bu durum zaman içerisinde kaybolur.

Çocuktaki ruhsal gerginlik durumları

Uzm. Dr. Mehmet YAVUZ
Uzm. Dr. Mehmet YAVUZ

Çocuğun duygusal dünyasında gerginliğe neden olan durumlar tuvalet kontrolü oluşan bir çocukta gerilemeye neden olabilir. Yeni bir kardeşin aileye katılması nedeniyle ilgi çekmek için kardeşine özenerek altını ıslatabilir.

Tuvalet eğitimindeki hatalı tutumlar

Ailenin tuvalet eğitimine zamanından önce başlaması ve bu eğitimi verirken baskıcı bir tutum takınması çocukta korku ve endişeye sebep olur ve çocuğun duygusal dengesini bozar. Tuvalet eğitimi konusunda hiç eğitim verilmemesi de enüresise neden olabilir. Çocuk 2.5 yaşına geldiğinde bu eğitime başlanabilir. Ancak tuvalet eğitime başlamadan önce çocuğun buna hazır olup olmadığı da gözlemlenmelidir. Ebeveynlerin yanlış tutumları nedeniyle çocukta oluşan davranış bozukluklarının en yaygın nedeni zorlamadır. Tüm çocuklara için geçerli olmasa da tuvalet eğitimi verilirken zorlanan çocukların bazıları, ileride yataklarını ıslatan, enuretik çocuklar olurlar.

Psikolojik nedenler

Alt ıslatma sorunu ile çocuğun duygusal dünyası arasında bir bağ vardır. Uykuda idrar kaçırma çocuğun duygularını sözlü olarak ifade edememesinin dışa vurumudur. Ailesinden yeterince ilgi ve sevgi göremeyen çocuk altını ıslatarak ilgi alaka beklediğini göstermiş olur. Aşırı ilgi sonucunda da, alt ıslatmayla birlikte çocukta tırnak yeme, parmak emme, bebeksi hareketler ve konuşmalar gözlemlenebilir. Aile içinde huzursuzluk, eşler arasındaki tartışmalar, anneye aşırı bağımlı olma, ailenin kuruyucu tutumu da hastalığın oluşmasındaki nedenler arasındadır.

Derin uyku

Bazı çocukların uykusu çok derin olabilir. Gece idrar kaçırmanın önüne çekmek için ebeveynler geceleyin çocuğu uyandırıp tuvalete götürmek isteseler bile uyandıramadıklarını ifade ederler. Çocuğun uykusu derin ise idrar torbası dolsa bile beyne giden habere rağmen tepki veremezler.

Genetik Faktörler

Araştırmalara göre çocukta alt ıslatma sorununun başka bir nedeni de genetik faktörlerdir. Tek ebeveyn çocukluğunda aynı problemi yaşadıysa, çocuğunda olma olasılığı %44; hem annede hem babada bu sorun yaşandıysa çocukta görülme olasılığı %77 olduğu gözlemlenmiştir. Enuretik çocuklar içine kapanık, çekingen bir yapıya sahiptirler. Bu sorun onların sosyal hayatını da olumsuz yönde etkiler. Mesela sürdürmekte olduğu herhangi bir hobi için yatılı bir kampa katılamaz, arkadaşlarının ya da akrabalarının evinde kalamazlar.

Alt ıslatan çocuğa nasıl yaklaşılmalı

Anne babalar çocuklarının bilinçli olarak altlarını ıslattıklarını düşünebilirler. Oysaki çocukların büyük bir çoğunluğu altını istem dışı ıslatır. Bilinçli ya da bilinçsiz eğer bir çocuk altını ıslatıyorsa rahatsız olduğu bir durum var demektir. Alt ıslatma davranışının yaygın olması bunun önemsiz olduğu anlamına gelmez. Eğer çocuk 5 yaşını doldurmasına rağmen hala altını ıslatmaya devam ediyorsa profesyonel yardım almalıdır. Tedaviye başlamadan önce çocuğun motive edilmesi gerekir. Bunun içinde anne babanın çocukla sıcak bir iletişim kurması, problemin çözüleceğine dair çocuğa güven vermelidir. Her çocuk sabah uyandığında kuru kalmayı ister. Yatağını ıslattığı zamanlarda bu durumdan dolayı sıkıntı ve utanç duyar. Altını ıslattığı için çocuğa bağırmak, hakaret etmek, suçlamak, cezalandırmak ters tepki yaratabileceği gibi özgüven kaybına neden olur. Bu sorunu düzeltmek için su içirmemek ya da gece rastgele saatlerde çocuğu uyandırmak hastalığın tedavisi için kökten bir çözüm değildir. Sadece yatağın o gece kuru kalmasını sağlar. Kuru kalktığı zamanlarda çocuğu ödüllendirmek, ‘’bunu başarabileceğini biliyordum’’ gibi ifadeler motive edici olacaktır. Başaramadığı zamanlarda ise çocuğa zaman tanınmalı, sabırlı ve sevecen bir tutum içerisinde bunun üstesinden beraber gelebiliriz’’şeklinde yaklaşılmalıdır.

Sağlık haberlerine hızlıca ulaşabilmek hem de destek olmak için Google News'te Sağlık News'e abone olun. 

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir