Bademcik şişmesi ve bademcik iltihabı yaşlılarda ve özellikle çocuklarda sık görülen, Acıbadem Fulya Hastanesi Kulak Burun Boğaz Uzmanı Esin Özlem ATMIŞ ihmal edilmemesi gereken bir sağlık sorunudur.
Bademcik Nedir?
Bademcikler insan bedenindeki önemli organlar arasında yer alır. Bağışıklık sistemimizin bir parçası olarak görev yaparlar. Boğazımızın arkasında, her iki tarafta da bulunan bademcikler, yapı olarak iki küçük salgı bezi şeklindedir.
Vücudumuza giren virüs ve bakterilere karşı kalkan görevi görürler. Ağız ve burun yoluyla vücudumuza giren bakteri ve virüs kaynaklı enfeksiyonları durdurarak onların boğaz ve yemek borumuza ulaşmasını engellemeye çalışırlar. Bademcikler ayrıca, virüs ve bakterilere karşı savaşmak için antikor ve beyaz kan hücreleri üretirler. Bademciklerin oluşturduğu bu savunma hattının hemen gerisinde, burun yolunuzun boğazınızla bağlandığı yerde, bademciklerle birlikte çalışan adenoidler yer alır.
Bademcik Şişmesi Nedir?
Bademcik şişmesi yaygın görülen bir sağlık sorunudur. Her yaştan kişide görülebilir Bademcik şişmesi, bademcik hipertrofisi ya da tonsil hipertrofisi olarak da adlandırılır.
Bademcik Şişmesi Belirtileri Nelerdir?
Bademcik şişmesinin en önemli belirtisi büyümüş bademciklerdir. Bunun yanı sıra enfeksiyona bağlı olarak şu belirtiler de görülebilir:
- Yüksek ateş ve titreme,
- Kırmızı renkte bademcikler,
- Bademciklerde beyaz veya sarı iltihap görüntüsü,
- Boğaz ağrısı, boğazda hassasiyet,
- Besinleri yutmakta ve yutkunmakta zorlanma,
- Boyun bölgesindeki lenflerde şişlik,
- Boyun ağrısı,
- Sesinizin boğuk çıkması,
- Ağız kokusu,
- İştahsızlık,
- Baş ağrısı,
- Kulak ağrısı.
Bademcik Şişmesinin Nedenleri Nelerdir?
Bademcik şişmesinin öne çıkan nedenleri çoğunlukla virüs ve bakteri enfeksiyonlarıdır. Virüs enfeksiyonları bakteri enfeksiyonlarından daha fazla görülür. Yaygın görülen nedenler şöyle sıralanabilir:
- Genellikle üst solunum yollarını etkileyen adenovirüsler,
- İnfluenza yani grip virüsü,
- Streptokok bakterileri,
- Herpes virüs grubunun bir parçası olan Epstein Barr Virüsü,
- Parainfluenza virüsü,
- El ayak ağız hastalığına neden olan enterovirüs,
- ve uçuk virüsü.
Bademcik enfeksiyonu yetişkinler arasında özellikle yaşlı kişilerde daha çok görülür.
Virüs ve bakterilerin dışında sigara, hava kirliliği gibi etkenlerin de bademcik şişmesine neden olduğu düşünülmektedir.
Bademcik Enfeksiyonu Nasıl Tespit Edilir?
Bademciklerin iltihaplanması durumuna tıp dilinde tonsillit adı verilir. Bademcik enfesiyonun tespiti için ilk adım doktorunuzun yapacağı muayenedir. Muayene sırasında doktorunuz bademciklerinize bakar, şişme ya da iltihap olup olmadığını gözlemler. Bademciklerinizin kırmızı görünmesi de enfeksiyon belirtileri arasında yer alır. Doktorunuz olası enfeksiyonun etkilerini gözlemlemek için kulak, burun kontrolü yapar, boyun kenarlarınızda şişme ya da ağrı olup olmadığına bakar.
Enfeksiyon şüphesinin muayene sonucunda artması halinde bazı testler de istenebilir. Buradaki amaç enfeksiyon nedeninin bakteri kaynaklı mı yoksa virüs kaynaklı mı olduğunu anlamaktır. Bu test için boğazınızdan sürüntü alınarak tahlile gönderilir. Sürüntü testi bakteri kaynaklı enfeksiyonların tespit edilmesinde kullanılır. Bir diğer yöntem ise tam kan sayımı testidir.
Bademcik Enfeksiyonları Nasıl Tedavi Edilir?
Bademcik şişmesinde sorunun kaynağı ne olursa olsun takip edilmeli ve geçmiyorsa mutlaka tedavi edilmelidir. Tedavi edilmemesi halinde tekrar eden kulak enfeksiyonları, duyma kaybı, kronik sinüs enfeksiyonları yaşayabilirsiniz. Çocuklarda ayrıca obstrüktif uyku apnesi gelişebilir. Şişmiş bademcikler ve ağrı yemek yemenizi de güçleştireceği için kilo kaybı yaşayabilir ya da kilo almakta zorlanabilirsiniz.
Bademcik enfeksiyonlarında tedavi, sorunun kaymağına bağlı olarak şekillenir.
Bakteri kaynaklı enfeksiyonlarda antibiyotik tedavisi uygulanabilir. Kullandığınız antibiyotik birkaç gün içerisinde rahatlamanızı sağlar.
Enfeksiyon nedeniniz virüs kaynaklıysa antibiyotik tedavisi kullanılmaz. Virüslerin neden olduğu semptomları rahatlatmak için bazı ilaçlar ya da yöntemler tercih edilir.
Doktorunuz tarafından yazılan parasetamol tarzı ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçlar enfeksiyonla mücadelenizi kolaylaştırabilir.
Bunların dışında şunlara da dikkat etmelisiniz:
- Sigara içmeyin,
- Ağır egzersizlerden uzak durun,
- Enfeksiyon riskini azaltmak için kapalı ve kalabalık alanlara gitmeyin,
- Bol ılık su tüketin,
- Dinlenmeyi ihmal etmeyin,
- Sık sık ılık ve tuzu karışımıyla gargara yapın,
- Eczanelerde satılan pastillerle boğazınızı rahatlatın,
- Beslenmenizde püre ve çorba tarzı yumuşak besinleri tercih edin, ekşi ve baharatlı şeyler tüketmeyin,
- Evinizde soğuk buhar makinesi varsa bulunduğunuz odanın havasını nemlendirin.
Bademcik Ameliyatı (Tonsillektomi)
Bademcikler bağışıklık sisteminin önemli bir unsuru olduğu için doktorlar ameliyatı pek tercih etmezler. Bademcik iltihabınızın uzun süreler boyunca düzelmemesi, sık sık tekrar etmesi cerrahi girişimi gündeme getiren etkenlerdir. Bir yılda yedi defadan, son iki yılda, yılda dört – beş defadan, son üç yılda her yıl üç defadan fazla bademcik iltihabı olmanız bademcik ameliyatı ihtiyacını gösterir. Bademciklerinizle birlikte genellikle adenoidleriniz de alınır.
Bademcik ameliyatı sonrası sıklıkla hastanede yatış gerekmez. Ameliyat süresi yaklaşık olarak 1 saattir. İyileşme süreniz ise 7-10 gün arasında değişir. İyileşme sürecinde su tüketimini ihmal etmeyin ve bol bol dinlenin.
Çocuklarda ve Bebeklerde Bademcik Şişmesi
Çocuklarda bademcik iltihabı ve şişmesi yetişkinlere göre daha sık görülür. Bunun nedeni özellikle okula giden çocukların kalabalık içerisinde virüs ya da bakterilerle temas etmesidir. Genellikle 5-15 yaş arasındaki çocuklar bakteri kaynaklı bademcik iltihabı sorunu yaşarlar. Virüs kaynaklı bademcik iltihabı sorunu, 5 yaş altı çocuklarda daha fazla yaşanır.
Küçük çocuklarda bademcik şişmesini fark etmek yetişkinlere göre daha zor olabilir. Belirtiler çocuğunuz uyuduğu zamanlarda daha kolay fark edilebilir. Bu belirtiler şöyle sıralanır:
- Ağızdan nefes alma,
- Şiddetli horlama,
- Gece terörü,
- Uykusunu alamama, aşırı uyku hali,
- Rutin davranışlarında değişim,
- Boğaz ağrısı,
- Yutmakta zorlanma,
- İç kulak iltihabı,
- Bademciklerde kızarıklık,
- Nefes kokusu,
- Bademciklerde beyaz – sarı bir tabaka,
- Ateş.
Bebeklik çağında olan ve konuşamayan çocuklarda şu belirtiler gözlemlenebilir:
- Salya akıntısı,
- Yemek yememek için direnme,
- Telaşlı ve sıkıntılı görünüm.
- Çocuklarda ve bebeklerde bademcik şişmesi ve enfeksiyon tedavisi yetişkinlerde uygulanan tedaviye benzerlik gösterir. Bademcik ameliyatı ise sadece 4 yaşın üzerindeki çocuklarda önerilir.
Çocuklarınızı bademcik şişmesi ve bademcik enfeksiyonundan korumanız gerekir. Virüs ve bakteri kaynaklı bademcik iltihabına karşı en önemli tedbir hijyen kurallarına uymaktır. Aşağıdaki kuralları öğreterek çocuğunuzun virüs ve bakteri kaynaklı hastalıklara yakalanması riskini düşürebilirsiniz…
- Dışarıda oynadıktan ya da tuvaletten çıktıktan sonra ellerini yıkamasını alışkanlık haline getirin,
- Bunun yanı sıra düzenli aralıklarla ellerini ve yüzünü yıkama alışkanlığı kazandırın,
- Başka çocuklarla aynı bardak, çatal-bıçak gibi mutfak eşyalarını kullanmaması gerektiğini öğretin.
Bu tedbirlere ek olarak hastalanan çocuğunuzun rahatsızlığını başka insanlara bulaştırmaması için aşağıdaki tedbirleri alabilirsiniz:
- Bulaştırıcılığı devam eden hasta haldeki çocuğunuzun iyileşene kadar başka insanlarla temas etmesini engelleyin,
- Okula dönme zamanını doktorunuzla beraber kararlaştırın,
- Başka insanlarla beraberken etrafa virüs-bakteri bulaştırmayacak şekilde hapşırmasını ve öksürmesini öğretin,
- Öksürdükten ya da hapşırdıktan sonra ellerini yıkamasını alışkanlık haline getirin.
