Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) yaşamın her alanını etkileyen nörogelişimsel bir bozukluktur. Dehb erken beyin gelişiminde genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimi sonucunda oluşur. Belirtileri çocukluk döneminde başlar, çoğunlukla da erişkinlik dönemde devam eder.
Dikkat eksikliği, Hiperativite ve dürtüsellik olmak üzere 3 alanda belirtiler görülebilir. Tanı için her 3 alanın etkilenmesi gerekmez. Bazı olgularda sadece Dikkat Eksikliği olabileceği gibi, bazı olgularda sadece Hiperaktivite ve dürtüsellik olabilir.
Dikkat Eksikliği alanındaki belirtiler; daha çok görev ve sorumluluk gerektiren durumlarda( ödevler, okuma-yazma v.s) olur. DEHB ‘si olan çocuk zevk aldığı faaliyetlerde uzun süre kalabilir. Saatlerce televizyon seyredebilir, uzun süre bilgisayar başında oturabilir, bu dikkat eksikliği olmadığı anlamına gelmez. Ödevlerini yaparken çabuk sıkılır. Ödevlerini tamamlamakta güçlük çeker. Başladığı işi bitirmekte zorlanır. Unutkanlık, dalgınlık eşlik edebilir. Dikkatini sürdürmekte güçlük çeker.Kalemini, silgisini ya da diğer eşyalarını kaybedebilir.
Hiperaktivite ise çocuğun yaşına göre beklenenden daha hareketli olması durumudur. Her hareketli çocuk hiperaktif değildir. Küçük çocukların hareketli olması gelişimsel olarak normal olabilir.Hiperaktif çocuklar; Sınıfta uzun süre oturmakta güçlük çekerler. Bazen de oturdukları yerde kıpırdanıp dururlar.
Çok konuşurlar, acelicidirler. Yaş arttıkça hareketlilik azalır. Ergenlik döneminde ise hiperaktivitenin yerini iç huzursuzluğu alır. Dürtüsellik ise kişinin davranışlarının sonucunu düşünmeden hareket etmesidir. Dürtüselliği olan çocuklar ya da gençler hatalarından ders çıkarmazlar. Hemen gelen küçük ödülü, daha sonra gelecek daha büyük ödüle tercih ederler. Beklemeye tahammülsüzdürler.
Dürtülerini kontrol etmekte zorlanan gençlerin riskli davranışlarda(alkol-madde kullanımı, ehliyetsiz araç kullanımı v.s ) bulunma eğilimi artar. Davranışlarının sonuçlarını öngöremedikleri için kendilerine zarar gelebilecek durumlarla karşılaşabilirler. DEHB tanısı klinik, değerlendirme, aile görüşmesi, ve okuldan alınan bilgiler sonrası çocuk ve ergen psikiyatri uzmanı tarafından konulur. Dehb yaramazlık ya da tembellik değildir, tedavi edilmesi gereken nörogelişimsel bir bozukluktur.
DEHB de tedavi neden önemlidir?
Dehb’ si olan çocuk tedavi edilmediğinde; ders başarısı düşebilir, kendi bilişsel kapasitesinin altında performans göstermesi özgüvenini düşürebilir. Çocuk, hiperaktivite ve dürtüselliği nedeni ile davranışlarını frenleyemez, kurallara uymakta güçlük çeker, oyunları bozabilir, zarar verici olabilir, arkadaşları tarafından dışlanabilir. Erken yaşta sigaraya başlama, alkol-madde kullanım riski artar. Arkadaşları tarafından dışlanan, aile ve sosyal ilişkileri bozulan, akademik başarısı düşen, dürtülerini kontrol etmekte güçlük çeken çocuk ve gençlerde depresyon ve kaygı bozuklukları görülme riski artar.
DEHB tedavisi bu olası risklere karşı çocuğu ve genci korur.
