Bu yazıda sizlere beyindeki sağ-sol hemisferlerden ve sağ-sol el tercihinden bahsedeceğim. El tercihi yazı yazmak, resim yapmak, çatal ve bıçak kullanmak gibi çeşitli el işlerini yapmak için sağ ya da sol elin tercih edilmesi olarak tarif edilebilir. İlk olarak el kullanımının nasıl gerçekleştiği üzerinde durabiliriz. Beynimiz sağ ve sol olarak iki hemisfer yani iki yarımküreden oluşur. Bu iki yarımküre farklı zihinsel süreçleri yönetir. Tabii beyin dışarıdan baktığımızda birebir iki parça halinde değildir ve şu zamana kadar keşfedilmemiş, araştırmaya devam edilen birçok fonksiyon ve bölge vardır. Özellikle de kişiden kişiye her insanın beyni değişiklikler göstermektedir.
Genel olarak sağ beyin görsellik odaklı, resmin detaylarından ziyade daha bütününe bakarak, sezgisel ve eş zamanlı bir şekilde bilgiyi işler. Sol beyin ise sözel odaklı, resmin bütününü elde etmek için önce ilk parçasına bakarak, bilgiyi analitik ve sıralı bir şekilde işler. Beyindeki sinirlerin çaprazlaşması sonucu da sağ elimizi sol beyin, sol elimizi ise sağ beyin hemisferi yönetmektedir. Bu yüzden solaklarda sağ beyin, sağlaklarda ise sol beyin daha baskındır. Baskın olan hemisferin yönetmiş olduğu el, diğer ele göre yukarıda saymış olduğumuz işlevleri yerine getirirken daha üstün beceri sağlayacaktır.
Tercih edilen ele aynı zamanda dominant el de denilmektedir. İnsanların yaklaşık % 95’inde ellerin kontrolünü sağlayan motor alanlar sol hemisferde daha baskın olarak bulunmaktadır. Böylece insanların büyük çoğunluğu sağ elini kullanmaktadır. El kullanma ile ilgili birçok teori olsa da bu teorilerin genetik temele dayandığını görürüz. Tamda burada karşılaştığım sorunlardan biri olarak bu konuda yapılan en sık hata sol el kullanan çocukların çeşitli nedenlerle sağ el kullanmaya yöneltilmesidir. Ebeveynler sol el kullanan çocukları sağ el kullanmaya zorlamanın şimdi ve ilerleyen zamanlarda çocukta oluşturabilecek sıkıntıları bilselerdi eminim ki çocukları için sağlıklı olanı seçerlerdi. 2 yaş dolaylarında başlayan el tercihi anaokuluna giden 5-6 yaş çocuğunda belirginleşmektedir. Burada önemli olan dominant eli ortaya çıkarmaktır. Fakat ısrar edildiği takdirde sol dominant bir çocuk sağ el kullanmaya başlayabilmektedir.
Önemli nokta el kullanımının beyindeki düşünme, karar verme, hayal kurma gibi süreçlerle de doğrudan bağlantılı ve beyindeki tüm devrelerin ortak bir uyum içerisinde çalışması gerekliliğidir. Erken dönemlerde sağ elini kullanmaya zorlanan doğuştan solak çocuklarda, el tercihi değişiyor gibi görünse de beyinde doğuştan gelen sinirsel özelliklerinin önemli bir kısmı aynı kalacağı için ciddi bir sistem karışıklığının ortaya çıkma riski oldukça fazladır. Sonradan sağ elli olmaya zorlanan çocuklarda kalıcı kötü el yazısı, kekemelik, tırnak yeme, aşırı utangaçlık, odaklanma sorunları, nevrotik kişilik, sakınmacı kişilik geliştirme, yatak ıslatma, hafıza sorunları ve fiziksel yorgunluk gibi birçok sorunun çok daha sık görüldüğünü biliyoruz. Solakların sayıca az olması farklı oldukları gerçeğini ve bu konu üzerinde çalışmalar yapılmaya devam ettiği gerçeğini değiştirmese de farklılıklara karşı saygı ve hoşgörü göstermek bizim ilk adımımız olmalıdır.
