Epilepsi hakkında bilinmesi dikkat edilmesi gereken konular
Epileptik nöbet, beyindeki hücrelerin kontrol edilemeyen, ani, aşırı ve anormal deşarjlarına bağlı olarak ortaya çıkan bir durumdur. Epilepsi, halk arasında “Sar’a hastalığı” olarak bilinir.
Beyin, insan vücudunun ana kumanda merkezi gibidir. Beyin hücreleri arasındaki uyumlu çalışma, elektriksel sinyallerle sağlanır. Nöbetin nedeni, bir tür beklenmeyen elektriksel uyarı olarak düşünülebilir, epileptik nöbet beynin kuvvetli ve ani elektriksel boşalımı sonucu oluşan kısa süreli ve geçici bir durumdur.
Epilepsi, dünyanın her bölgesinde, erkek ve kadında, her türlü ırkta ve yaklaşık 100 kişide bir oranında görülebilen bir hastalıktır. Epilepsi hastalığının toplumdaki yıllık eklenen hasta oranı 45/100000 civarındadır, yani 70 milyon nüfuslu ülkemizde yıllık 30 bin kişinin epilepsili hasta grubuna eklendiği söylenebilir. Ayrıca yaklaşık 20 kişiden birinde yaşam boyunca bir kez nöbet görülebilir ve bu kişilerde daha sonra nöbet tekrarlamayabilir.
Hastaların yaklaşık yarısında belirli bir neden bulunamaz. Belli bir grup hastada ise; gebelikte olabilen beyin gelişme problemleri, doğum sırasındaki nedenler, menenjit, beyin enfeksiyonu, beyin tümörleri, zehirlenmeler veya ciddi baş yaralanmaları epileptik nöbetlere yol açabilir.
Nöbetin nedeni tümör yada başka bir hastalık değilse, epilepsinin ilerlemesi söz konusu değildir, bazen yaşla birlikte nöbet sıklığı da azalabilir.
Epilepsi nöbetleri, çoğu zaman insana çok uzun sürüyor gibi gelse de 1-3 dakika içinde kasılmalar biter ve hastalar belli bir süre sonra nöbet öncesindeki normal aktivitelerini kazanırlar.
Epilepsi bulaşıcı bir hastalık değildir. Epilepsili kişinin hastalığının başkaları tarafından bilinmemesi için bir neden yoktur. Yakın arkadaşlarınız, akraba ve komşularınız, öğretmeniniz hastalığınız hakkında bilgi sahibi olmalıdır. Epileptik kişi nöbetleri iyi kontrol edildiğinde, iyi yaşayabilir, eğlenebilir, çalışabilir ve toplumun aktif bireyi olabilir.
Epilepsili kişi evlenebilir ve çocuk sahibi olabilir. Epilepsili kadınlara planlı gebelik önerilir, bu nedenle gebe kalmadan önce mutlaka doktoru ile görüşmelidir. Tedavide kullanılan ilaçların çocuk üzerine değişik etkileri nedeniyle; gebelik öncesi nöbetlerin tipine ve durumuna bakılarak uygun ilaç ve dozu doktor tarafından düzenlenmelidir.
EPİLEPSİ HAKKINDA BİLİNMESİ / DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN KONULAR
►Epilepsi kısa süreli nöbetler şeklinde tekrarlayan, beyinden kaynaklanan hastalıktır.Nöbetler ilaçla durdurulabilir.
►Epileptik bir hastayı aşırı koruyucu davranmaya, sosyal yaşamdan geri bırakmaya, gereğinden fazla ilgi göstermeye gerek yoktur.
►Epilepsi hastalığı olan kişi aşırı uykusuz kalmamalı, günde en az 7-8 saat uyumalıdır.
►Çay, kahve ve kola gibi uyarıcı içecekler ılımlı tüketilmelidir.
►Uzun süreli ve yakından televizyon (en az 3m olmalıdır) seyredilmemeli ve fazla bilgisayar kullanılmamalıdır.
►Bu dönemlerde oda ışığı açık olmalıdır.
►Epileptik hasta, aşırı efor sarfetmemeli ve bunu gerektiren sportif faaliyetlerden kaçınılmalıdır.
►Alkollü içecekler, nöbet oluşumuna yol açabileceği ve epilepsi ilaçların etkilerini değiştirebileceği için kullanılmamalıdır.
►Aç kalınmamalıdır.
►Yüksek yerlerin (balkon, çatı, vs) kenarında bulunulmamalı ve nöbet geçirdiğinde riske girebileceği yerlerden uzakta durulmalıdır.
►Nöbetler kontrol altına alınıncaya kadar motorlu taşıt kullanılmamalıdır.
►Epilepsili hasta elinden geldiğince üzülmemeli, olur olmaz şeyleri dert etmemelidir.
►Epilepsili kişi evlenebilir ve çocuk sahibi olabilir. Epileptik kişi evlenecek ise eşi hastalığını bilmelidir.
►Bayanlar hamile kalmadan önce mutlaka doktoru ile görüşmelidir.
►Alınan ilaçlar hastalığı tamamen ortadan kaldırmayabilir. Ama ilaçlar nöbet gelmesini önleyecek yada nöbet sıklığını azaltacaktır.
►İlaçlar, düzenli ve mutlaka önerildiği şekilde kullanılmalıdır.
►Nöbet geçirilme sayısı ile gün ve saatleri kaydedilmelidir.
►Düzenli aralıklarla doktor kontrolüne gidilmelidir.
►Hastalar, yanında iyi yüzme bilen birisi olmak şartıyla denize girebilir, fakat uzun süre denizde ve güneş altında kalmamalı, aşırı yorulmamalıdır.
►Epilepsi kısmen hayatınızı etkileyebilir ama aktif bir hayat sürmenizi engellemez.
►Anne-Babalar, çocuğunun kendini hasta olarak görmesine ya da epilepsiyi bir özürmüş gibi kullanmasına izin vermemelidir.
►Epilepsi çalışmanıza ve işinizde başarılı olmanıza engel olacak bir hastalık değildir. Unutmayınız ki; dünyada bir çok ünlü ve başarılı insan da epilepsi hastalığına sahiptir.
EPİLEPTİK NÖBET GEÇİREN BİR HASTAYA NE YAPILMALI? NE YAPILMAMALI?
YAPILMASI GEREKENLER
►Sakin olun, hastanın baş ve vücudunu yana çevirin.
►Nöbet sırasında yaralanmasını önleyin (Başını yere vurmasını, yataktan düşmesini önleyin. Çevresindeki kesici ve yaralayıcı cisimleri uzaklaştırın).
►Yakasını ve varsa sıkı giysilerini gevşetin.
►Eğer bilinçsiz hareketler yapıyorsa, sert olmayan hareketlerle engelleyin.
►Dişlerini kenetlemeden önce başarabilirseniz dişleri arasına yumuşak bir bez parçası koyun ancak siz müdahale edemeden dişlerini kenetlemiş ise zorla açmaya çalışmayın dişlerini kırabilirsiniz.
►Nöbet anında neler yaptığını iyice gözleyin, imkanınız varsa kameraya çekin ve bunları doktorunuza anlatın.
►Nöbetinin bitmesini bekleyin ve hasta kendine gelene kadar yanından ayrılmayın.
►Nöbet ( vücudunda ki kasılmalar) 5 dakikadan uzun sürer ise en yakın acil servise, en kısa zamanda hastayı ulaştırın.
YAPILMAMASI GEREKENLER
►Panik yapmayın.
►Hastayı telaşlandırmayın.
►Dilin ısırılmasını önemsemeyin.
►Zor kullanarak engel olmayın, yatıştırıcı davranışlar içinde olun.
►Yapay solunum ve kalp masajı uygulamayın.
►Ağzını açmak için uğraşmayın, nöbet sırasında ilaç vermeye çalışmayın.
►Kendi kendinize nöbetin geçmesine yönelik bir şey yapmayın! Soğan, sarımsak, kolonya vb. şeyler koklatmayın!
►Uyarıcı olduğu düşünülerek yapılan soğuk su dökme, tokat atma, ağrı verme gibi hareketler yapmayın
