Multipl Skleroz (MS )
Bugünkü konumuz şu sıralar meşhur kişilerde de bolca görülmesi nedeniyle o kişilerin ismiyle anılmakta olan bir hastalık Multipl Skleroz
Nedir ?
Beyin, beyincik, omurilik gibi merkezi sinir sistemini tutmasıyla belirgin duyusal veya motor bozukluklar yapan bir rahatsızlıktır.
Niye olur ?
Şu ana kadar kabul gören en tutulmuş teori ; bağışıklık sistemi savunma hücrelerinin yönlendirme sisteminin bozularak normalde virüslere bakterilere saldırmaları gerekirken gidip sinir kılıfı hücrelerine saldırmalarıdır. Bu teori temeli baz alınarak hep bağışıklık sistemini düzenleyici ilaçlar tedavide kullanılmış, faydaları görülmüştür. Diğer taraftan kafatası damarlarında daralma sonucu olduğu şeklindeki pek kabul görmeyen görüş için anjio yapılan hastalar da halen yabancı ülkelerde de mevcuttur.
Belirtileri Nelerdir ?
MS hastalığı öyle bir hastalıktır ki hastalarda her türlü şikayetler görülebilir. Kuvvet kaybı-felç , denge bozukluğu, görmede bozulmalar-çift görme, uyuşma, hissizlik, olmadık sesler duyma veya olmadık şeyler görme, titreme, psikolojik bozukluklarla bile MS liler gelebilir.
Tanısı Nasıl Konur ?
Hastanın şikayetlerinin başka bir şeyle izah edilemediği durumlarda MS tanısı akla gelmeli. MS de bayanlarda tutulum fazla olup oran neredeyse erkeklerin üç katıdır. Yine genç-orta yaş grubunu sevdiğini söyleyebiliriz. İklimsel, coğrafik , ırksal seçici özellikleri de belirgindir. Bütün bunlar bir araya gelince birbiriyle bağlantısız gibi görülen görme bozukluğu, kolda bacakta uyuşma-kuvvet kaybı, dengesizlik şikayetleri olan genç bayanlar bizde hep MS açısından dikkat çekmektedir. Bu şekilde şüphelenilen hastalarımızda ilaçlı beyin MR, görsel uyarılmış potansiyeller testi ( VEP ) , belden alınan beyin omurilik sıvısı ( LP-BOS) ve ayrıntılı kan tahlilleri bize çok yardımcı olmaktadır. Bütün bu muayene , MR ve laboratuar bulguları bir araya getirilerek hastalara MS ile ilgili bir tanı koyma yoluna gidilir. Bunda da basamaklar vardır ; RIS= Radyolojik İzole Sendrom, CIS =Kliniz İzole Sendrom, RRMS= Tekrarlayıp Düzelen MS, PPMS=Birincil İlerleyen MS, SPMS = ikincil ilerleyen MS gibi hastalığın seyrine göre tanımlamalar yapılır.
Tedavi seçenekleri nelerdir?
MS hastalarında atak dediğimiz 24 saati geçen nörolojik problemler olması durumunda öncelikle kortikosteroid dediğimiz ilaç yüksek dozda 5-7 gün arasında verilir. Serum tedavisinin sabah verilmesi idealdir, böylece vücud doğal hormonal döngüsüne uyar bir tedavi ayarlanmış olur. Hastalarda atakların tekrarlama riski varsa koruyucu tedaviler başlanması önerilir.
Günümüzde hergün, günaşırı, haftada 3 kez ve haftada bir kez vurulan çeşitli koruyucu iğneler ( beta interferon, glatiramer asetat gibi) , her gün düzenli yutulan haplar ( Fingolimod, Teriflunomide , Dimetilfumarat , kanser ilaçları vb ) MS korumasında kullanılmaktadır.
Hastanın yaşı, genel tıbbi durumu, atakların sıklığı, sekel düzeyi, başka hastalıkların birlikteliği, sosyal güvence durumuna göre koruyucu tedavi seçeneklerinden birisine karar verilir. Bunlar günümüz tıbbında kabul görmüş tedaviler olup alternatif veya tamamlayıcı olarak söylenebilecek arı zehiri uygulamaları, kapari , bağırsak kurdu tedavisi, kafatası damarları genişletilmesi gibi henüz tam kabul görmemiş yöntemler de vardır.
MS den tamamen kurtuluş olabilir mi ?
Kendi bildiğim hastalarım da dahil olmak üzere kesin MS tanısı almış olan pek çok hasta bir müddet ataklar geçirdikten sonra ataksız dönemlerde yaşamlarını sürdürebilmektedir. Bu nedenle ümidi kesmemek gerekir. Zaten bağışıklık sisteminin bir bozukluğu olduğunu düşündüğümüz bu durumda bizi en çok sıkıntıya sokan şeylerden birisi de hastaların hayatını etkileyebilen stres faktörlerinin atakları tetiklemesidir.
